چیمەنتۆ یەکێکە لە کەرەستە سەرەتاییەکانی بیناسازی کە لە بیناسازیدا بەکاردەهێنرێت، هەروەها ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە بەهێزی و مانەوەی پێکهاتەکانی بیناسازی. لەم بابەتەدا باسی هەموو ئەو شتانە دەکەین کە پێویستە بزانیت دەربارەی چیمەنتۆ و پێکهاتەکەی و جۆرەکانی و بەکارهێنان و سوودەکانی لە بیناسازیدا.
چیمەنتۆ چییە؟
چیمەنتۆ ماددەیەکی بەستنەوەیە کە لە بیناسازیدا بەکاردێت بۆ ڕاگرتنی کەرەستەی بیناسازی جیاواز بەیەکەوە. تۆزێکی وردە کە لە کەرەستەی خاو و جۆراوجۆر دروست دەکرێت، لەوانە بەرد ، گڵ، کانزای ئاسن و کانزاکانی تر. چیمەنتۆکە لە ڕێگەی پرۆسەیەکەوە بەرهەم دێت کە بریتییە لە تێکەڵکردنی تۆزی چیمەنتۆ لەگەڵ ئاو بۆ دروستکردنی هەویرێک کە ڕەق دەبێتەوە و کەرەستەی بیناسازی جیاواز بەیەکەوە دەبەستێتەوە.
پێکهاتەی چیمەنتۆ
پێکهاتەی سەرەکی چیمەنتۆ پێی دەوترێت چیمەنتۆی پۆرتلاند کە بە ناوی ئەو شوێنەوەیە کە لە ئینگلتەرا بۆ یەکەمجار بەرهەم هێنراوە. بەرهەمهێنانی چیمەنتۆی پۆرتلاند بریتییە لە تێکەڵکردنی ئەو کەرەستە خاوانەی کە لە سەرەوە باسمان کرد، بە ڕێژەیەکی دیاریکراو، و گەرمکردنەوەیان لە کورەیەکدا لە پلەی گەرمی بەرزدا کە نزیکەی ١٤٥٠ پلەی سەدییە. پاشان ورد دەکرێت و دەبێتە تۆزێکی ورد، کە بەرهەمی کۆتاییە.
پێکهاتە جیاوازەکانی چیمەنتۆی پۆرتلاند بریتین لە:
- ئۆکسیدی کالیسیۆم (CaO) – لە بەردەوە بەدەست دێت
- دووەم ئۆکسیدی سلیکۆن (SiO2) – لە خۆڵ و گڵەوە بەدەست دێت
- ئۆکسیدی ئەلەمنیۆم (Al2O3) – لە گڵەوە بەدەست دێت
- ئۆکسیدی ئاسن(Fe2O3) – لە کانزای ئاسن بەدەست دێت
جۆرەکانی چیمەنتۆ
جۆری جیاوازی چیمەنتۆ لە بازاڕدا بەردەستە، هەریەکەیان تایبەتمەندی و بەکارهێنانی تایبەتیان هەیە. هەندێک لە جۆرەکانی چیمەنتۆ کە زۆرترین بەکارهێنانیان هەیە لە بیناسازیدا بریتین لە:
1- چیمەنتۆی ئاسایی پۆرتلاند (OPC) – ئەمە زۆرترین جۆری چیمەنتۆیە کە بەکاردێت، و بۆ هەموو کارێکی گشتی گونجاوە.
2. چیمەنتۆی خێرا ڕەقبوونەوە – ئەم جۆرە چیمەنتۆیە بە خێرایی ڕەق دەبێتەوە و گونجاوە بۆ بەکارهێنان لە بەرهەمە کۆنکرێتی پێش دروستکراوەکاندا، کە پێویستە لە ماوەیەکی کەمدا وشک ببێتەوە.
3. چیمەنتۆی گەرمی کەم – ئەم جۆرە چیمەنتۆیە لە کاتی پرۆسەی ئاودان گەرمی کەمتر دروست دەکات و گونجاوە بۆ بەکارهێنان لە پێکهاتەی کۆنکرێتی گەورەدا کە گەرمی دروست دەبێت لە کاتی ساڕێژکردندا دەتوانێت ببێتە هۆی درز.
4- چیمەنتۆی بەرگری لە سولفات – ئەم جۆرە چیمەنتۆیە بەرگەی هێرشی سولفات دەگرێت و گونجاوە بۆ بەکارهێنان لە پێکهاتە دەریاییەکان یان ئەو شوێنانەی کە ئاستی سولفاتیان زۆرە لە خاکدا.
5. چیمەنتۆی تێکەڵاو – ئەمەش تێکەڵەیەک لە جۆرە جیاوازەکانی چیمەنتۆ، وەکو OPC و فلای ئەش یان سلاگ. لە کارپێکردنەکاندا بەکاردێت کە تایبەتمەندی تایبەتیان پێویستە، وەکو مانەوەی بەرز یان کەمبوونەوەی کاریگەری لەسەر ژینگە.
بەکارهێنانی چیمەنتۆ لە بیناسازیدا
چیمەنتۆ لە چەندین کاری جیاوازدا لە بواری بیناسازیدا بەکاردەهێنرێت، لەوانە:
1. کۆنکرێت – چیمەنتۆ پێکهاتەیەکی سەرەکییە لە بەرهەمهێنانی کۆنکرێت، کە لە دروستکردنی بینا و پرد و بەنداو و ڕێگاوبان و پێکهاتەکانی تردا بەکاردێت.
2. مونە – چیمەنتۆ لەگەڵ خۆڵ و ئاو تێکەڵ دەکرێت بۆ بەرهەمهێنانی مونە، کە وەکو مادەی بەستنەوە لە نێوان خشت و بەرد و کەرەستەی بیناسازیدا بەکاردێت.
3. گەچ- چیمەنتۆ لە بەرهەمهێنانی گەچیشدا بەکاردێت، کە دەکرێتە سەر ڕووی دەرەوەی بیناکان وەکو ڕوپۆشێکی دیکۆرات و پارێزەر.
4. گراوت – چیمەنتۆ بۆ بەرهەمهێنانی گراوت بەکاردێت، کە تێکەڵەیەکی شلەی چیمەنتۆ و خۆڵ و ئاوە بۆ پڕکردنەوەی بۆشایی و جومگەکانی ناو بیناسازی و کۆنکرێت بەکاردێت.
سوودەکانی بەکارهێنانی چیمەنتۆ لە بیناسازیدا
بەکارهێنانی چیمەنتۆ لە بیناسازیدا چەندین سوودی هەیە لەوانە:
1- بەهێزی و مانەوە – چیمەنتۆ هێز و مانەوە بۆ پێکهاتەکان دابین دەکات، وایان لێدەکات بەرگریان هەبێت لە بەرکەوتن و دڕان و کەشوهەوا و جۆرەکانی تری زیان.
2. بەرگری لە ئاگر – ئەو پێکهاتە کۆنکرێتیانەی کە بە چیمەنتۆ دروست دەکرێن بەرگریان لە ئاگرە و بەرگەی پلەی گەرمی بەرز دەگرێت بۆ ماوەیەکی درێژ.
3. تێچووی کەم – چیمەنتۆ بە بەراورد لەگەڵ کەرەستەی بیناسازی تر تاڕادەیەک هەرزانە، ئەمەش وایکردووە ببێتە بژاردەیەکی گونجاو بۆ پڕۆژەکانی بیناسازی.
